ღილაკი

რიჩარდ მატესონი

ღილაკი

პაკეტი ზედ კარის პარმაღთან იდო – მუყაოს ყუთი, რომელზეც გაკრულად ეწერა მათი სახელები და მისამართი.
“მისის და მისტერ ლუისებს,
217 ე, ოცდამეშვიდე ქუჩა, ნიუ იორკი,
ნიუ იორკის შტატი, 10016.”
ამანათის შიგნით ხის პატარა, ოთხკუთხა ყუთი იდო, ერთადერთი ღილაკით და შუშის თალფაქით.
ნორმამ კართანვე სცადა თალფაქის მოხსნა, მაგრამ არ გამოუვიდა, ამიტომაც შეეშვა და შახლში შეიტანა. ყუთის ფსკერზე ოთხადგაკეცილი ფურცელი იყო მიმაგრებული.
“მისტერ სტიუარტი საღამოს 8 საათისთვის შემოივლის.”
ნორმამ გადაიკითხა ბარათი, ღიმილით გადადო გვერდზე და სალათის გასაკეთებლად გავიდა სამზარეულოში.

ზუსტად რვისთვის კარზე ზარი გაისმა.
_ მე გავაღებ. _ გასძახა ქმარს ნორმამ.
სადარბაზოში საშუალო სიმაღლის კაცი იდგა.
_ მისის ლუისი ხართ? _ თავაზიანად იკითხა მოსულმა და შლაპა მოიხადა.
_ ჩემთან ხართ?
_ მისტერ სტიუარტი ვარ, მემ.
_ აა, კი... გაეღიმა ქალს. ახლა უკე გასაგები იყო, რომ ყველაფერი ეს გამყიდველის სარეკლამო ოინი იყო.
_ შეიძლება შემოვიდე? _ იკითხა მისტერ სტიუარტმა.
_ იცით, ახლა დაკავებული ვარ _ ოთახისკენ გაექცა ქალს მზერა _ თქვენს ყუთს ახლავე გამო...
_ არ გაინტერესებთ რა ყუთია?
ნორმა უხმოდ შეტრიალდა. ცოტა გააღიზიანა მოსულის სითავხედემ.
_ ეს შეიძლება ხელსაყრელი იყოს თქვენთვის, იცით?! _ მიადევნა კაცმა.
_ ნუთუ? _ გამომწვევად ჰკითხა ქალმა.
მისტერ სტიუარტმა თავი დაუქნია _ ზუსტადაც!
ნორმა საბოლოოდ გაბრაზდა _ რას ყიდით?
_ ვყიდი? არა, არაფერს არ ვყიდი _ უპასუხა კაცმა და არტურიც გამოვიდა მისაღებიდან.
_ რა ხდება, რამე გაურკვევლობაა?
მისტერ სტიუარტმა თავი წარუდგინა.
_ აა, ეს რაღაც უცნაური ყუთი თქვენია, ხო?
_ თუ შემოსვლის ნებას დამრთავთ, აგიხსნით _ თქვა მისტერ სტიუარტმა და ჯერ ქმარს გახედა, მერე ცოლს.
არტური დაიბნა, თვითონაც გახედა ნორმას _ კარგი, შემოდით, უთხრა სტუმარს და მისაღებისკენ გაუძღვა.
მისტერ სტიუარტი სავარძელში ჩაჯდა და ჯიბიდან დალუქული კონვერტი ამოიღო.
_ აქ გასაღები დევს, რომლითაც ღილაკზე დაფარებული მინის თალფაქი იხსნება _ განმარტა და კონვერტი ჟურნალების მაგიდაზე დადო _ ღილაკი კი სპეციალური გადამცემით ჩვენს ოფისთანაა მიერთებული, ხო, ჩვენს ოფისზე მერე გეტყვით... ხოდა, თუკი...
_ და რატომ?
_ ...თუკი ღილაკს Dააჭერთ _ გაიღიმა მისტერ სტიუარტმა _ დედამიწის რომელიღაცა კუთხეში თქვენთვის სრულიად უცნობი ადამიანი მოკვდება... თქვენ კი... მილიონ დოლარს მიიღებთ.
ნორმას თვალის გუგები გაუფართოვდა. ყურადღებით დააკვირდა ჯერ კონვერტს და მერე სტუმარს, რომელიც ვითომც აქ არაფერიაო, ისე იღიმოდა.
_ ვერ გავიგე რაზე საუბრობთ. _ დაბნეულმა იკითხა არტურმა.
_ ახლა არ აგიხსენით? რა არის გაუგებარი? დააჭირეთ ღილაკს და მილლიონს მიიღებთ _ გაღიზიანებით თქვა მისტერ სტიუარტმა ისე, რომ სახიდან ღიმილი არ მოუშორებია.
_ ეს რა რამე ხუმრობაა ასეთი? იუმორისტული გადაცემიდან ხართ?..
_ რა შუაშია ხუმრობა? ესაა წინადადება და სავსებით სერიოზული...
_ შეგიძლიათ თქვენი ფირმის სახელი მითხრათ? ანს აბუთი გაქვთ რამე?
მისტერ სტიუარტი შეიშმუშნა _ ვშიშობ, რომ ამ კითხვაზე პასუხს ნამდვილად ვერ გაგცემთ, თუმცა სრული პასუხისმგებლობით შემიძლია დაგარწმუნოთ, რომ ჩვენი ორგანიზაცია საკმაოდ ძლიერი და გავლენიანია. ჩვენი...
_ არა, არ ღირს, მგონი თქვენი წასვლის დროა! _ წამოდგა არტური.
_ იქნებ... _ მისტერ სტიუარტიც წამოდგა.
_ ყუთი არ დაგავიწყდეთ.
_ იქნებ ერთი დღეც გეფიქრათ?
არტურმა არ უპასუხა. ყუთი და კონვერტი მაგიდიდან აიღო, ხელებში შეაჩეჩა სტუმარს და კარისკენ წავიდა.
_ ყოველი შემთხვევისთვის ჩემს სავიზიტო ბარათს დაგიტოვებთ, რას იტყვით? _ მისტერ სტიუარტმა ჯიბიდან ფურცელი ამოაძვრინა, გასასვლელში დადგმულ ტუმბოზე დადო და წავიდა.
სტუმრის გასვლისთანავე არტურმა სავიზიტო ბარათი შუაზე გახია და იქვე დაყარა.
_ შენი აზრით, ეს ყველაფერი რას ნიშნავს? _ სავარძლიდან არც წამომდგარა ისე გამოსძახა ნორმამ.
_ ფეხებზე მკიდია!
ქალმა გაღიმება სცადა და არ გამოუვიდა.
_ საერთოდ არ გაინტერესებს?
_ არანაირად.
არტურმა ისევ წიგნი აიღო, ნორმა კი სამზარეულოში შებრუნდა და ჭურჭლის რეცხვა გააგრძელა.

_ ამ თემაზე საუბარს თავს რატომ არიდებ? _ ჰკითხა ნორმამ.
არტურმა ქალის ანარეკლს ახედა სარკეში ისე, რომ კბილების ხეხვა არ შეუწყვეტია.
_ დავიჯერო, ეს თემა არ გაინტრიგებს?
_ სიმართლე გითხრა, უფრო მეტად მაბრაზებს.
_ მესმის, მაგრამ... _ ნორმამ კულულების დახვევა განაგრძო _ თან ხომ გაინტრიგებს, აღიარე... სულ ცოტა მაინც. გგონია რომ ხუმრობა იყო? _ ეს უკვე საძინებელში შესულმა ჰკითხა.
_ თუ ხუმრობა იყო, მაშინ ძალიან უშნო და მდაბიო ხუმრობა ყოფილა.
ნორმა საწოლზე გადაწვა, თან ჩუსტები წაიძრო.
_ იქნებ ფსიქოლოგები არიან და ხალხზე ცდებს ატარებენ?
არტურმა მხრები აიჩეჩა.
_ შეიძლება.
_ არ გაინტერესებს რომ გაიგო?
კაცმა თავი გააქნია.
_ კი, მაგრამ რატომ?
_ იმიტომ, რომ ეს არც ნორმალურია და არც მორალური.
ნორმა საბნის ქვეშ შეძვრა.
_ მე კიდევ ძალიან მაინტერესებს... აი, ძალიან.
არტურმა შუქი გამორთო და საკოცნელად დაიხარა.
_ ძილი ნებისა.
_ ძილი ნების.
ნორმამ თვალები დახუჭა და “მილიონი დოლარი” გაიფიქრა.

დილით, სახლიდან გასვლამდე, ნორმამ ტუმბოზე დაყრილი გადახეული სავიზიტო ბარათი დაინახა. უნებურად აიღო, ჩანთაში ჩაიყარა და ლიფტში მომლოდინე ქმარს დაეწია.

სამსახურში, შესვენების დროს, ბარათი შეაწება. ფურცელზ მხოლოდ მისტერ სტიუარტის სახელი და ტელეფონი ეწერა.
ზუსტად ხუთ საათზე ქალმა ნომერი აკრიფა.
_ გისმენთ. _ მისტერ სტიუარტის ხმა იცნო.
ნორმამ კინაღამ გაუთიშა, მაგრამ თავი შეიკავა.
_ მისის ლიუისი გელაპარაკებათ.
_ დიახ, ქალბატონო. _ ხმაზე ეტყობოდა, რომ კმაყოფილი იყო.
_ იცით რა მაინტერესებს...
_ გისმენთ...
_ არა, რა თქმა უნდა, არც ერთ თქვენს სიტყვას არ ვენდობი...
მისტერ სტიუარტს ჩაეცინა _ მერწმუნეთ, ყველაფერი სიმართლეა.
_ ნუ, კარგი, ეგ არცაა მთავარი. აი რა მაინტერესებს... რომ თქვით ვიღაც მოკვდებაო, რას გულისხმობდით?
_ რაც ვთქვი, ზუსტად იმას. ეს შეიძლება ნებისმიერი ვინმე აღმოჩნდეს. ერთადერთი გარანტია, რისი მოცემაც შემიძლია ისაა, რომ ეს არ იქნებით თქვენ და თქვენთვის ნაცნობი ადამიანი. და რაც მთავარია _ თქვენ ამ ადამიანის სიკვდილის ყურება არ მოგიწევთ.
_ და ეს მილიონ დოლარად?
_ დიახ, დიახ. კი.
ქალმა დამცინავად ჩაიქირქილა.
_ სისულელეა რაღაც.
_ მესმის, რომ არ გჯერათ, მაგრამ ჩვენი წინადადება ასეთია _ თქვა მისტერ სტიუარტმა _ შემოვიარო ყუთით?
_ რა თქმა უნდა არა! _ გაბრაზდა ნორმა და ყურმილი დაახეთქა.

და მაინც, ამანათი კართან იდო. ნორმამ ის ლიფტიდან გამოსვლისთანავე დაინახა.
_ თავხედი ნახე რა! პრინციპულად არ ავიღებ! _ გაიფიქრა, ფუთას გადააბიჯა და სადილის მზადება დაიწყო.
რამდენიმე წუთი ითმინა, მერე სწრაფად გაბრუნდა დერეფანში, ამანათს ხელი დაავლო, სამზარეულოში შეიტანა და მაგიდაზე დადო.

ნორმა მისაღებში იჯდა, კოქტეილის წრუპავდა და ფანჯრიდან იყურებოდა. ცოტა ხნის შემდეგ, სამზარეულოში შებრუნდა კატლეტების გადასაბრუნებლად. ყუთს გახედა. ერთხელ, მეორედ. შემდეგ აირო და კარადის ყველაზე ქვედა უჯრაში ჩადო _ ხვალ დილით გადააგდებს.

_ რას ვფიქრობ, იცი? იქნებ ვინმე ექსცენტრიული მილიონერის გართობაა? _ თქვა ქალმა.
არტურმა ჭამა შეწყვიტა.
_ ვერ მივხვდი რა გინდა მაგით მითხრა.
ისინი ჩუმად მიირთმევდნენ კატლეტს. მოულოდნელად ნორმამ ჩანგალი გადადო.
_ და იქნებ ეს ყველაფერი სერიოზულადაა?
არტურმა კითხვის თვალებით შეხედა, გემრიელად ილუკმებოდა.
_ და რა მერე? _ მხრები აიჩეჩა კაცმა _ ვთქვათ მართლაც ეგრეა, რას იზამდი? იმ ყუთს დააბრუნებდი და ღილაკს თითს დააჭერდი? მოკლავდი ვინმეს?
ნორმას სახეზე ზიზღი აღიბეჭდა.
_ რას ქვია მოვკლავდი?
_ აბა ეს რა არის, შენი აზრით? პირობა ხომ გასაგებად აგვიხსნეს – დააჭერ ხელს და სადღაც ვიღაც მოკვდება.
_ ხო, მაგრამ, ჩვენ ხომ არც გვეცოდინებოდა ის ადამიანი?
არტური გაოცებული დარჩა.
_ სერიოზულად ამბობ მაგას?
_ იქნება ვიღაც ჩინელი ბებრუხანაა, აქედან ათი ათასობით მილის იქით, ბრინჯის ყანაში რომ აკლავს თავს და სიკვდილი მისთვის შვებაა? ან იქნებ კონგოელი ავადმყოფი... ეე... ვინმე.
_ და ხომ შეიძლება ის “ვინმე” პენსილვანიელი ახალშობილიც იყოს? _ გაბრაზდა არტური _ ან მშვენიერი, სიცოცხლის მოყვარული გოგონა გვერდით სადარბაზოდან?..
_ რატომ იცი ყველაფრის შეგნებულად დამძიმება?
_ ...და საერთოდაც, რა მნიშვნელობა აქვს ვინ მოკვდება? ყველა ვარიანტში ეს იქნება მკვლელობა.
_ ესე იგი, თუე ს ისეთი ადამიანი იქნება, ვინც ცხოვრებაში არ გინახავს და ალბათ ვერც ვერასოდეს ნახავ _ თავისას არ იშლიდა ნორმა _ ის, ვის სიკვდილსაც მაინც ვერასოდეს გაიგებ, ღილაკს მაინც არ დააჭერ?
არტური გაოცებული უყურებდა ცოლს.
_ გამოდის, რომ შენ დააჭერდი?
_ მილიონ ამერიკულ დოლარზეა საუბარი, არტურ!
_ რა შუაშია აქ...
_ მილიონი? _ სიტყვა გააწყვეტინა ნორმამ _ ევროპაში წავიდოდით... ოდესმე ავიდენთ მაგ ოცნებას?
_ არ მჯერა, ნორმა.
_ იმ კოტეჯსაც ვიყიდდით _ აღარ ჩერდებოდა ქალი და შეპყრობილივით ცახცახებდა.
_ არა-თქო! _ არტური გაფითრდა. მაგიდიდან წამოხტა და ხელსახოცი თეფშზე დააგდო _ აღარ მინდა მაგ თემაზე საუბარი, გასაგებია?
ნორმაც ერთბაშად გამოფხიზლდა თითქოს, მხრები აიჩეჩა.
_ კარგი, როგორც გინდა.

დილით იმაზე ადრე ადგა, ვიდრე დგებოდა. არტურისთვის ბეკონი, კვერცხი და ბლინები გაამზადა.
ქმარს ცოტა არ იყოს გაუკვირდა ცოლის გულმოდგინება. როგორც წესი, ნორმას ესიკვდილებოდა ხოლმე საუზმის გამზადება.
_ რასთან დაკავშირებით... ასე?
_ არაფერთან დაკავშირებით. _ ეწყინა ნორმას _ ისე რა...
_ არა, ძალიან მესიამოვნა....
ქალმა ყავით გაუვსო ჭიქა.
_ მინდოდა მეჩვენებინა, რომ მე...
_ რა?
_ რომ მე ეგოისტი არ ვარ.
_ და მერე ვინ გითხრა რომ ეგოისტი ხარ? მე ოდესმე მსგავსი რამ მითქვამს?
_ ნუ, _ ხელი აიქნია ქალმა _ წუხელ...
არტური დუმილით აკვირდებოდა ცოლს.
_ ... ღილაკზე საუბარი მგონი არასწორად გამიგე წუხელ.
_ რა გაგებით? _ ხმაში დაძაბულობა შეეპარა კაცს.
_ შენ ჩათვალე, რომ... ჩათვლიდი, რომ... ქალმა ისევ აიქნია ხელი _ ... რომ მე მხოლოდ საკუთარ თავზე ვფიქრობ.
_ აა...
_ ხოდა, იცოდე რომ არაა ასე. როცა ევროპაზე და კოტეჯზე ვლაპარაკობდი...
_ ნორმა, ეს თემა ასე ძალიან რატომ გაღელვებს?
_ უბრალოდ, ვცდილობ ავხსნა _ გულამომჯდარმა ამოისუნთქა ნორმამ _ რომ მე ჩვენზე ვფიქრობდი და არა ჩემზე. რომ ჩვენ და არა მე ვნახოთ ევროპა, რომ ჩვენ ვიყიდოთ კოტეჯი. უკეთესი ავეჯი, ბინა და ტანსაცმელი რომ გვქონდეს, ამას ვგულისხმობდი. და ოდესმე, ხომ უნდა ვიყოლიოთ ბავშვი?
_ ვიყოლიებთ.
_ როდის?
კაცმა შეშფოთებულმა შეხედა.
_ ნორმა!
_ როდის?
_ სერიოზულად... სერიოზულად მიმტიკცებ, რომ...
_ გიმტკიცებ, რომ ეს ყველაფერი, სინამდვილეში, ერთი ჩვეულებრივი გამოკვლევაა _ გააწყვეტინა ნორმამ _ მათ აინტერესებთ, როგორ მოიქცევა საშუალოსტატისტიკური ადამიანი ასეთ ვითარებაში. მგონია, რომ ისე, სიტყვით ამბობენ, თითქოს ვიღაც მოკვდება, რომ ჩვენი რეაქცია... სინამდვილეში... შენც ხომ გგონია, რომ სინამდვილეში, არც არავის მოკლავენ? ხო?
არტურმა არ უპასუხა. ხელები უკანკალებდა. ცოტა ხანი უყურა. მერე ადგა და წავიდა.
ნორმა მაგიდასთან დარჩა. ფინჯანს ჩასცქეროდა.
“სამსახურში არ დავაგვიანო!”
მხრები აიჩეჩა. “მერე რა? რა ვალდებულია იმუშაოს? იჯდება სახლში და არა იმ... დაუნების კანტორაში.”
ჭურჭლის ალაგებისას, ნორმა მოულოდნელად შეჩერდა, ხელები გაიწმინდა და კარადის ქვედა უჯრიდან ფუთა ამოიღო, მაგიდაზე დადო, კონვერტიდან გასაღები გადმოაგდო და თალფაქი მოხსნა.
სანამ დააჭერდა, კარგა ხანი უყურებდა ღილაკს. საოცარია... და რა არის აქ განსაკუთრებული?
ნორმამ ხელი გაიწვდინა და ღილაკს თითი დააჭირა. ჩვენს გამო! გაიფიქრა ოდნავი გაღიზიანებით და შფოთმა შეიპყრო.
გაურკვეველი შიშის ტალღამ მთელი მისი არსება მოიცვა, მაგრამ მალევე გაქრა _ სისულელეა ასეთ აბდა-უბდას ყურადღება მიაქციოს ჭკუათმყოფელმა ადამიანმა. ყუთი, თალფაქი და გასაღები სანაგვე ყუთში ჩააგდო და ჩაცმა დაიწყო.

ნორმა დაბეგვილ ხორცს წვავდა, როდესაც ტელეფონმა დარეკა. მარტინიანი ჭიქა დადგა და ყურმილი აიღო.
_ მისის ლუისი ხართ?
_ დიახ.
_ “ლეგოკს ჰოლის” საავადმყოფოდან გირეკავთ.
ნორმა ისე უსმენდა, თითქოს ძილბურანში იყო _ მეტროში, ჯგლეთაში მოყოლილი არტური ბაქნიდან გადავარდა და მატარებლის ქვეშ მოჰყვა. უბედური შემთხვევა.
დაკიდებული არ ჰქონდა ყურმილი, რომ გაახსენდა _ არტურს საკუთარი სიცოცხლე ხუთასი ათასად ჰქონდა დაზღვეული, ორმაგი კომპენსაციით, თუკი...
არა! ფეხზე ძლივს ადგა. სამზარეულოსკენ წალასლასდა და სანაგვიდან ყუთი ამოიღო. არანაირი ლურსმანი, ან სჭვალი. გაუგებარი იყო, როგორ აეწყოთ ეს ღილაკიანი მანქანა.
გაცეცხლებულა ნორმამ ყუთი ნიჟარის კიდეს ჩამოკრა და ხე შუაზე გადასკდა.
მავთული, ტრანზისტორი, ან ნათურა შიგნით არ აღმოჩნდა _ კოლოფი ცარიელი იყო.
ნორმა შეხტა, როცა ტელეფონის ზარი გაისმა. პასუხის თავი არ ჰქონდა, მაგრამ ზარი არ ჩერდებოდა. მისაღებისკენ წავიდა და ყურმილი აიღო.
მისტერ სტიუარტი რეკავდა.
_ თქვენ... თქვენ... შენ ხომ თქვი, რომ მე არ მეცნობებოდა ის, ვინც მოკვდებოდა!
_ ჩემო ძვირფასო, მისის ლუის _ მშვიდად თქვა მისტერ სტიუარტმა _ ნუთუ თქვენ მართლა ფიქრობთ, რომ იცნობდით საკუთარ ქმარს?


თარგმნა გურამ მეგრელიშვილმა